حضانت از ریشه حضن و در لغت به معنای پروردن و پرورش دادن بوده و در اصطلاح به معنای نگهداری فرزند توسط اشخاصی که قانون می گوید، است.
حضانت در درجه اول به عهده پدر و مادر و در درجات بعدی افرادی که صلاحیت قانونی دارند، واگذار می شود. جنبه های مادی و معنوی برای گرفتن حضانت یک کودک بسیار مهم است، یعنی کودک باید از لحاظ خوراک، پوشاک، مسکن و دیگر نیازهای جسمی (بعد مادی )، شناخت محیط، آشنایی با فرهنگ، تحصیل مناسب و دیگر نیازهای روحی (بعد معنوی) تامین شود.
چند ماده قانونی تعیین حضانت در شرایط مختلف:
1. زن می تواند در شرایط خاصی زندگی خانوادگی را ترک کرده و جداگانه زندگی کند برای مثال بنا به دلایل گوناگون شرافت و حیثیت زن در خطر باشد یا در مواردی ممکن است دادخواست طلاق زن و مرد طول بکشد، که در طی این مدت آنها از هم جدا زندگی می کنند.
در این شرایط اگر زوجین بر سر حضانت کودک با هم توافق داشته باشند، دادگاه دخالتی نمی کند ولی اگر با هم توافق نداشته باشند، دادگاه حضانت را تعیین می کند و اصل بر آن است که مادر کودک را (چه دختر، چه پسر) می تواندتا هفت سالگی نگهداری کند و پس از آن حضانت کودک پسر و دختر تا سن بلوغ با پدراست (اصلاحیه سال 1382).
2. زمانی که یک کودک، چه دختر، چه پسر، به سن بلوغ می رسد، از حضانت والدین خود خارج می شود و دیگر نمی توان او را در حضانت کسی قرار داد. بلکه بر اساس مقررات قانونی، پس از سن بلوغ، کودک خودش این توانایی را به دست می آورد که انتخاب کند می خواهد با کدامیک از والدینش زندگی کند.
3. مطابق ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی در صورت فوت پدر یا مادر، حضانت با والد دیگر است، بنابراین با فوت پدر نگهداری کودک با مادر است. توجه داشته باشید که اگر پدر بزرگ پدری فرزند زنده باشد، ولایت با اوست ولی نگهداری و حضانت با مادر است. پدر بزرگ در صورتی می توان حضانت کودک را از مادر بگیرد که ثابت کند نگهداری و مراقبت مادر به صلاح و مصلحت فرزند نیست و مادر صلاحیت لازم را ندارد.
ماده ۴۳ قانون حمایت خانواده مقرر کرده است: حضانت فرزندانی که پدرشان فوت شده با مادر آنها است مگر آنکه دادگاه به تقاضای ولی قهری یا دادسـتان، اعطای حضـانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد.
بر اساس قانون، در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر والدین کودک در یک منزل سکونت نداشته باشند (مثلا قبل از طلاق جدا از یکدیگر زندگی کنند)، هر کدام از والدین که کودک تحت حضانت او نیست، حق ملاقات کودک خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن در صورت اختلاف بین والدین، با دادگاه است.
بعد از وقوع طلاق دادگاه تعیین می کند که چه کسی حضانت فرزند را به عهده دارد و همچنین زمان و مکان دقیق ملاقات مشخص می کند، اگر اینطور نباشد زن و مرد می توانند دادخواستی به دادگاه داده و موارد بالا را درخواست کنند.
دادگاه با توجه به وضعیت اخلاقی و مالی تصمیم می گیرد که حضانت فرزند با چه کسی باشد و در صورتی که دادگاه تصمیم بگیرد مادر یا شخص دیگری از کودک نگهداری کند، ترتیب نگهداری، هزینه ها، مکان و زمان ملاقات را تعیین می کند.
نکات مهم در حضانت فرزند
۱. کسی که حضانت را بر عهده دارد نمی تواند کودک را به شهری غیر از محل اقامت طرفین ببرد، مگر در صورت ضرورت یا با مجوز دادگاه، اما اجرای این قانون در عمل مشکلاتی را به دنبال داشته و در بسیاری موارد نادیده گرفته می شود.
2. اگر هر یک از طرفین مانع ملاقات کودک شوند، دادگاه می تواند حکم زندان داده وآن را اجرا کند زیرا این رفتار باعث آزار روحی و روانی به کودک و والدین می شود، همچنین در این موارد دادگاه اختیار دارد حضانت را از شخص پس بگیرد.
سایت کودک باش
مقالات مشابه
