دوران کودکی از مهمترین دوران زندگی هر انسان است و به واسطه آن روان شناسی کودک نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. روانشناسی کودک یکی از جنبه های روانشناسی رشد است و دوران کودکی تا بزرگسالی را شامل می شود. توانایی ها و استعداد های هر فرد در دوران کودکی نیاز به کشف و پرورش دارد. روانشناسی کودک می تواند در این زمینه بیشترین کمک را به کودک و روش های پرورش والدین کند تا رشد کودک مطابق با بهترین شرایط پیش برود.
روانشناسی کودک یکی از بخش های با اهمیت روانشناسی رشد میباشد. روانشناسی کودک به تغییرات روانی کودک از بدو تولد تا بزرگسالی توجه دارد و موضوعی بسیار گسترده است. روانشناسی کودک مهارتهای حرکتی، مهارتهای زبانی، پیشرفت حرکتی، رشد احساسی و تغییرات اجتماعی را مورد مطالعه قرار میدهد. روانشناسی کودک علاوه بر رشد فیزیکی کودک، بر رشد احساسی و حتی رشد اجتماعی وی نیز تمرکز دارد. امروزه روانشناسان متوجه منحصر بفرد بودن روانشناسی کودک شده اند، اما از نظر رویکردهای منحصر بفرد، این رشته از روانشناسی هنوز جای پیشرفت دارد.
متخصصان در این باره و برخى سؤالات مثل این که نقش تجربه های اولیه کودک در تجربه های آینده او تاثیر دارد یا خیر و یا این که ذات انسان مهمتر است یا تربیت او با هم اتفاق نظر ندارند. از آن جایی که کودکی نقش بسیار مهمی را در روند زندگی فرد ایفا میکند باید این موضوع در روانشناسی، اموزش، و جامعه شناسی نقش داشته باشد. روانشناسان در روانشناسی کودک علاوه بر بررسی عواملی که بر روی رشد کودک اثر میگذارند، به مطالعه فاکتورهایی که باعث بروز مشکلات روانی در او نیز میشود میپردازند.
اکثر والدین در تربیت فرزندان گاهی دچار مشکلاتی می شوند و بسیاری از آنها تصور می کنند که نیازی به مشاوره ندارند و به تنهایی می توانند از پس مشکلات کودک خود بربیایند . درست است که برخی از مشکلات بدون نیاز به مشاوره کودک قابل حل است اما گاهی در دوران کودکی برای فرزندتان مسایلی پیش می آید که نیاز به مراقبتهایی تخصصی تر است و اگر در چنین شرایطی دیر اقدام شود و به متخصص روانشناس کودک مراجعه نشود ممکن است فرصتهای کمک به کودک را از دست دهید . کودکان دارای نیازهای متفاوتی هستند و در سنین مختلف یکی یا چند مورد از این نیازها در مقایسه با سایر نیازها در الویت قرار می گیرد .
اغلب کودکان در نوزادی نیاز به مراقبت دارند و در دوران نوجوانی نیاز به استقلال . گاهی این تفاوت ها در کودکان موجب می شود مشکلاتی در بین والدین و کودکان پیش آید که در این شرایط بهتر است به یک متخصص روانشناس مراجعه کنید .
نقش پدر و مادر در روانشناسی کودک بسیار با اهمیت است. پدران و مادران میتوانند توانایی ها و مهارت های فرزندشان را شناسایی و تفسیر کنند، پدر و مادر باید فرزند خود را درک کنند در غیر این صورت ممکن است در درک مهارت ها و توانایی ها و یا عدم توانایی او دچار اشتباه شوند، البته این اشتباهات گاهی بی ضرر بوده ولی در بعضی موارد نیز اینطور نیست.
نداشتن آگاهی از رشد کودک باعث برداشت اشتباه از توانایی او و در نتیجه برداشت اشتباه میشود. نقش پدر و مادر در روانشناسی کودک از این رو با ارزش است چون تحقیقات نشان داده که کودکان به طرز عجیبی تحت تاثیر زمانی قرار میگیرند که والدین برای رشد آنها وقت می گذارند.
این موضوع را در بررسی های دکتر براندا وولينگ مدیر و استاد پژوهشی دانشگاه میشیگان میتوان مشاهده کرد. در روانشناسی کودک پدر و مادر باید در مورد رشد و روانشناسی کودک آموزش ببینند تا بتوانند رشد و احساسات روانی و ذهنی کودک خود را تفسیر کنند.
روانشناسی کودک شامل موضوعات و فاکتورهای گوناگون از جمله تاثیر ژنتیک بر روی رفتار کودک و همچنین فشارهای اجتماعی بر روی او می باشد.
موارد زیادی در روانشناسی کودک حائز اهمیت هستند از جمله:
ژنتیک، تاثیراتی که کودک از محیط میگیرد، رشد والدین آن ها، رشد اجتماعی آن ها، تنش های جنسیتی، رشد جنسیتی، رشد شناختی، زبان
روانشناسی کودک به صورت تخصصی به مسائل رشد کودک میپردازد اما ممکن است شما به روانشناسی عمومی نيز نیاز پیدا کنيد. در هر دو شرایط متخصصان باید به شیوه های مختلف روی رفتار و بهبود روانی کودک اثر بگذارند و به رشد وی کمک کنند.
تاثیر مشاهده کردن در درک روانشناسی کودک مشاهده کردن یکی از ساده ترین و مهمترین روش ها برای درک روانشناسی کودک می باشد.
والدین باید به حرفها، علايق، عادات غذایی، رفتار، خواب، بازی کردن، و حرکات کودکشان توجه کنند، کودکان خود را با دیگر کودکان مقایسه نکنند و همیشه در ذهن خود او را منحصر بفرد و دارای ویژگی های خاص بدانند.
والدین باید برای درک بهتر از روانشناسی کودک برای خود سوالاتی مطرح کنند،
برای مثال : کودک من چه کاری دوست دارد انجام دهد ؟
کودک من در برخورد با کارهایی که دوست ندارد مثل خوردن سبزیجات و یا زود خوابیدن چه واکنشى نشان میدهد ؟
آیا کودک من توانایی وقف دادن خود با شرایط را دارد ؟
توجه: والدین زمانی که به این سوالات پاسخ میدهند رفتار کودک خود را زیر نظر داشته و از مقایسه کردن او با دیگران بپرهیزند.
امروزه پدران و مادران بدلیل مشغله های فراوان به فرزندان خود توجه کمتری میکنند. بخصوص پدران و مادرانی که چند شغل دارند، ولی باید این نکته را بدانند که یکی از مهمترین کارها توجه به فرزند است.
برای فرزند خود باید وقت بگذارید تا او را به خوبی درک کنيد. زمانی که برای رساندن او به مدرسه و یا زمانی که موقع شام با فرزند خود مى گذاريد کافی نيست، برای درک روانشناسی کودک خود باید وقت بیشتری را با او سپری کنيد، با او گفتگو کنید تا متوجه شوید کودکتان چه علایقی دارد چه نوع موسیقی را گوش میدهد و چه برنامه تلویزیونی را تماشا میکند.
البته شما بجز صحبت کردن میتوانید با نشستن کنار او و حتی با نگاه کردن به کودک خود برای او وقت بگذارید و از ویژگی های او مطلع شوید.
