برای اطمینان از اینكه شیرخواران به خوبی رشد كنند و سالم باشند، بسیار اهمیت دارد كه بدانیم چه غذاهایی را، چه مقدار و چند بار در روز به آنها بدهیم. شیر مادر در سراسر سال اول زندگی غذای اصلی شیرخوار است و در طول سال دوم نیز غذای مهم و با ارزشی محسوب می گردد و همچنان عوامل ضد عفونت را كه سایر غذاها فاقد آن هستند برای شیرخوار فراهم می كند.
با رشد و افزایش سن نوزاد باید در تغذیه او تغییراتی نیز ایجاد شود تا نیازهای تغذیه وی برای رشد و نمو بدن، ذهن و تکامل سیستم گوارش تامین شود. غذای کمکی نوزاد برای 6-24 ماهگی او در نظر گرفته شده است زیرا این دوره حساس از رشد است که در طی آن کمبود مواد مغذی باعث شیوع سوء تغذیه در کودکان می شود.
شیرخوار را در 6 ماه اول فقط با شیر مادر تغذیه كنید. شیر مادر حاوی مواد مغذی و انرژی مورد نیاز برای رشد مطلوب و همچنین دارای عوامل ضدعفونتی است كه شیرخوار را در برابر اسهال و سایر عفونت ها محافظت می كند. به تغذیه با شیر مادر برای دو سال و یا بیشتر ادامه دهید. وقتی غذای كمكی را شروع می كنید، به تغذیه کودک با شیر مادر بیشتر از پیش ادامه دهید و هر زمان كه شیرخوار مایل بود، به او شیر بدهید. مدت هر وعده تغذیه با شیر مادر نیز باید مشابه قبل باشد.
ماه هفتم (هفته اول):
ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر شروع غذای كمكی با فرنی است كه روز اول از یك قاشق مربا خوری یك بار در روز آغاز شده و كم كم به دفعات آن اضافه می شود تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوری می رسد.
ماه هفتم (هفته دوم):
در این هفته می توان حریره بادام را به رژیم غذایی كودك اضافه نمود. مانند فرنی از یك قاشق مربا خوری یك بار در روز شروع می شود و تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوری می رسد. به تدریج دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد ضمن این كه تغذیه با فرنی نیز به مقدار كمتر ادامه می یابد.
ماه هفتم (دو هفته آخر):
در این هفته ها سوپ به رژیم غذایی كودك اضافه می شود. روز اول ( صبح، عصر، شب) بعد از تغذیه با شیر مادر، فرنی یا حریره بادام (4/3) و ظهر یك قاشق مرباخوری سوپ داده شود. سپس روز بعد، ظهر و شب سوپ داده شود و هر روز یك قاشق مرباخوری به مقدار آن اضافه شود. سوپ ابتدا به صورت ساده از گوشت، هویج، برنج تهیه می شود و بدون حبوبات می باشد سپس هر سه روز یك بار یك نوع سبزی مانند جعفری گشنیز، شوید و ... و یك قاشق مرباخوری روغن مایع یا كره به آن اضافه می شود.
ماه هشتم (دو هفته اول):
در این دو هفته علاوه بر برنامه ماه قبل زرده تخم مرغ به رژیم غذایی شیرخوار اضافه می شود. روز اول به اندازه یك نخود از زرده سفت پخته شده را در كمی آب جوشیده یا شیر مادر نرم و حل كرده به شیرخوار بدهید. هر روز صبح همراه فرنی زرده را بتدریج اضافه كنید تا ظرف 10 روز به یك زرده كامل برسد. پس از این هر روز نصف زرده همراه با 4-3 قاشق فرنی یا حریره به شیرخوار بدهید یا یک روز در میان یك زرده كامل به او داده شود.
بنابراین در این دو هفته شیرخوار هر روز نصف زرده تخم مرغ، سه وعده 4-3 قاشق مرباخوری فرنی یا حریره و دو وعده 8-3 قاشق مرباخوری سوپ می خورد. در این زمان می توان كم كم از سبزی های نشاسته ای مثل سیب زمینی، كدوحلوایی و نخودسبز نیز به فاصله هر سه روز به سوپ اضافه كرد.
اضافه كردن كمی پیاز رنده شده یا خرد شده به سوپ برای رفع بوی مرغ یا گوشت اشكالی ندارد. همچنین افزودن چند قطره آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به سوپ و غذای كودك هم آن را خوش طعم می كند و هم جذب آهن را افزایش می دهد.
ماه هشتم (دو هفته دوم):
در این دو هفته علاوه بر فرنی و سوپ می توان انواع پوره مثل پوره سیب زمینی، كدو و هویج را تهیه كرد و به جای یك وعده حریره یا فرنی استفاده نمود. حبوباتی كه هضم آنها آسان است مانند عدس و ماش را می توان به تركیبات سوپ اضافه كرد. ماست از این ماه به رژیم غذایی كودك اضافه می شود كه می توان بعد از غذا به كودك داد و یا در داخل سوپ یا آش او ریخت.
می توان مقداری نان به دست كودك داد ولی این كار باید با نظارت مادر انجام شود. ماست را می توان به مقدار دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ ظهر و دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ شب داده شود. هر سه روز یكبار می توان جو، بلغور گندم و رشته فرنگی را كه قبلاً پخته و نرم شده (به اندازه یك قاشق مرباخوری) به سوپ اضافه نمود. پس در این دوره شیرخوار در روز نصف زرده (یا یك روز در میان 1 زرده) 3 وعده فرنی یا حریره یا پوره و 2 وعده سوپ (هر بار 8-3 قاشق مرباخوری) و ماست (4 قاشق مرباخوری) می خورد.
ماه نهم:
در این ماه میوه به صورت آب میوه تازه اول از یك قاشق مرباخوری در روز همراه با یك قاشق مرباخوری آب ساده و سالم شروع می شود و كم كم به 6 قاشق مرباخوری آب میوه خالص می رسد. پس در این دوره شیرخوار زرده تخم مرغ 3 وعده فرنی یا حریره 1 بار آب میوه 2 وعده سوپ و ماست می خورد.
ماه دهم (دو هفته اول):
به جای آب میوه می توان از میوه های قابل هضم به میزان یك قاشق مرباخوری (سیب، موز، هلو و ... ) شروع نموده و به 2 قاشق مرباخوری رساند. در اواخر هفته دوم این ماه یك خرمای رسیده (بدون پوست و هسته) بعد از غذای ظهر به كودك می توان داد. به تدریج مقدار سوپ را بر حسب اشتهای كودك می توان هر بار به 8-6 قاشق مرباخوری رساند البته باید توجه داشت دادن غذای بیشتر جای شیر مادر را می گیرد كه هنوز غذای اصلی اوست. در این زمان غذاهایی كه كودك می تواند با دست بردارد و به دهان ببرد به او داده شود مثل نان، ماكارونی پخته شده، تكه های سیب زمینی یا هویج و .... پس در این دوره شیرخوار 2 وعده فرنی یا حریره یا نرم شده، 2 وعده پوره تكه های نان، زرده تخم مرغ، 1 وعده میوه، سوپ، 4 قاشق مرباخوری ماست می خورد.
ماه دهم (دو هفته دوم):
سوپ را می توان تنوع بیشتری بخشید و سایر حبوبات علاوه بر عدس، ماش را به سوپ اضافه كرد. برای اینكه حبوبات ایجاد نفخ نكند، قبل از اضافه كردن به سوپ كودك، ابتدا حبوبات را كاملا بپزید. هنگام مصرف ابتدا آن را با ته قاشق له كنید. همچنین در این دوره شیرخوار 1 وعده فرنی یا حریره یا پوره، تكه های نان، زرده تخم مرغ، 2 وعده میوه نرم شده، 2 وعده سوپ و 4 قاشق ماست می خورد.
ماه یازدهم و دوازدهم:
با توجه به اشتهای كودك می توان به مقدار غذا در هر وعده اضافه نمود. بعد از یازده ماهگی دادن انواع میوه ها و هچنین ماهی توصیه می شود. از پایان یازده ماهگی كم كم كودك را به غذای خانواده می توان عادت داد. تنوع غذایی كودك را می توان بیشتر كرد. برای وعده صبحانه غذاهایی مانند، شیر برنج و تخم مرغ را می توان تهیه كرد. برای وعده نهار و شام از انواع سوپ و كته یا ماكارونی می توان استفاده نمود. میان وعده صبح یا عصر به كودك آب میوه، میوه یا نان می توان داد. با توجه به اشتهای كودك میتوان به مقدار غذا در هر وعده اضافه كرد و از دادن غذاهای سفره (به علت وجود چاشنی و نمك) پرهیز نمود.
به طور كلی تا یكسالگی، عسل غیرپاستوریزه، پنیر، شیر (به تنهایی)،سفیده تخم مرغ، شكلات، انواع توت، كیوی، آلبالو، گیلاس، خربزه، كشمش، دانه انگور، ذرت، تكه های سوسیس، آجیل، قهوه، چای پررنگ، فلفل، ادویه جات، ترشیجات، نمك، نوشابه های رنگی و گازدار، از حبوبات لپه و نخود و از گروه سبزی ها اسفناج و كلم و تكه های سفت و خام سبزی ها و ... توصیه نمی شود.
مقالات مشابه
